Het landschap van natuurlijk veranderen

De afgelopen 2 jaar hebben we telkens weer nieuwe wegen gevonden met elkaar. Soms wendbaar & compassievol, soms somber & overbelast. Ons verandervermogen is ongemerkt enorm gegroeid. Samen blijven we zoeken naar hoe het anders kan; in programma’s als Creëren met Toekomst, Holding Space, Publiek Wijzer en in verschillende organisaties. Het heeft ons uit de mist gehouden, deze betekenisvolle ontmoetingen hebben geleid naar zicht op een nieuw speelveld, een nieuw landschap. Hoe we de vraagstukken van deze tijd samen aan kunnen pakken.

We zien dat in de meeste organisaties het prestatieklimaat, het lineair ontwerpen van de verandering, goed ontwikkeld is. Om nieuwe wegen te ontdekken in een context die we niet kennen, waarvan we niet weten welke kant het opgaat, waar niet alle vragen en antwoorden maakbaar zijn, moeten we het anders aanpakken. Dat vraagt om een ontwikkelklimaat; waar mensen samen zoeken, elkaar kennen, zich uitspreken, kennis delen, nieuwsgierig zijn, leren van elkaar en van mislukkingen, onder de waterspiegel kijken en weten waar ze het samen voor doen. En dit elke dag weer in de praktijk brengen. Opdat iedereen voluit kan leven, ieders talent benut wordt, er nieuwe ideeën worden ontwikkeld en gerealiseerd. En er op een natuurlijke manier vernieuwing, innovatie en verandering ontstaat.

In dit ‘landschap van natuurlijk veranderen’ komen 4 kenmerken, ‘stepping stones’, naar voren waar een wereld van ontdekkingen en veranderkundige concepten achter zit. Deze kenmerken zijn:

1.     Het is essentieel dat we elkaar op diepere lagen leren kennen. Als mens en als professional. Ieder mens heeft een bron, een startpunt van wie we zijn en wat we te doen hebben. Van daaruit ontwikkelen we sterke verbindingen, sterk wortelwerk. Voor de klus die we nu te doen hebben, maar ook voor ieder volgend vraagstuk. Het is noodzakelijk in onze netwerkende organisaties dat we passievol en aanstekelijk aan het werk zijn, elkaar makkelijk weten te vinden, dat er verrassende en onorthodoxe koppelingen worden gelegd. Dat we elkaar helpen en optillen naar een volgend level, dat we vertrouwen en het psychologisch veilig maken om voluit te leven.

2.     Om een ontwikkelklimaat te creëren hebben we het nodig om te meanderen. Om met de energie mee te bewegen, méé en met anderen. Als een rivier die weet dat ze op weg is naar de zee! Er komt wel wat bij kijken om te kunnen meanderen, het vraagt bepaalde generatieve vaardigheden van ons. Generatief betekent hier: ‘waarbinnen op eigen kracht iets nieuws mag groeien’. Waar we elkaar vinden door juist verschillende invalshoeken op tafel te brengen, door samen te experimenteren en ervan te leren, te co-creëren, door constructief conflicten aan te gaan, door inclusieve besluiten te nemen. En om de skills te hebben dat de bestaande patronen het niet overnemen met resultaatafspraken, KPI’s en Excelsheets. Want de magie van het ontwikkelproces ‘bewaken’ is ook weer een kunst op zich.

3.     Een mens wordt blij van iets creëren, als je bijdraagt aan het hogere doel van de organisatie en als je weet waarvoor je ‘het’ doet. Met het hoogste doel in zicht aan de horizon. Het vervult ons bestaan als we voelen dat we waarde creëren en niet onttrekken aan onszelf, anderen of de planeet. Het vraagt ook tijd om ons te bezinnen op onze bezieling, om niet rechtdoor over te steken en te doen wat we altijd al deden. Maar om te onderzoeken waar het ons werkelijk om gaat. Geen gemakkelijk proces, wel heel waardevol, omdat we zo tot een doorleefde visie komen waar we vervolgens vol aan bijdragen; dan is er sprake van waardecreatie.

4.     Nieuwe verhalen ontstaan in de alledaagse praktijk, op microniveau. Als we de handen uit de mouwen steken. Een succesvol experiment zonder vooraf uitgewerkt plan, een onorthodoxe samenwerking met verrassend resultaat of een bijvangst die succesvol blijkt. Om in de praktijk je ogen open te hebben voor die onverwachte wonderen, dát vraagt om een open blik om de vernieuwingen überhaupt te zien en verder te brengen. De bestaande orde heeft belang bij stabiliteit, gevestigde machtsverhoudingen en wil het liefs geen verstoringen. Behalve…als de successen uit de praktijk opgemerkt worden, gebundeld worden en er een aansprekend verhaal over wordt verteld. Dát geeft een verschuiving in ons collectieve bewustzijn en dan komt de verandering van binnenuit.

De ontwikkeling én borging van het nieuwe gebeurt in de alledaagse praktijk, mits we de generatieve vaardigheden hebben om een dergelijk werkklimaat te scheppen met elkaar. Zinvol om bij stil te staan in deze tijden van verandertrajecten, grootschalige implementaties, leiderschapsontwikkeling, uitrollende interventies en (digitale)heidagen.

Luister ook naar de Podcast ‘Het nieuwe buitengewoon’